Wrzesień

• 1.09 – w roku 1939 atakiem Niemiec hitlerowskich na Polskę rozpoczęła się II wojna światowa. Bytom, znajdujący się wówczas w granicach Niemiec, został ostrzelany przez polską artylerię forteczną. Ostrzał prowadzono z tradytora (ciężkiego schronu artyleryjskiego), umieszczonego na wzgórzu 305 w Bobrownikach – ogniwa polskich, stałych fortyfikacji Obszaru Warownego „Śląsk”.
• 2.09 – w roku 1930 biskupem warmińskim został mianowany bytomianin (ur. 10.10.1880) ks. Maksymilian Kaller. Po wojnie zmuszony do opuszczenia swojej diecezji zmarł w we Frankfurcie nad Menem w1947 roku. Trwa jego proces beatyfikacyjny.
• 3.09 – w roku 1980 komitet strajkowy kopalni „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu-Zdroju podpisał porozumienie z delegacją rządową – tak zwane porozumienia jastrzębskie, które były uzupełnieniem porozumień podpisanych kilka dni wcześniej na Wybrzeżu. Strajku nie przerwały bytomskie kopalnie „Szombierki”, „Dymitrow” (potem „Centrum”) i „Bobrek”, wymuszając na władzach podpisanie następnego dnia osobnego porozumienia w Bytomiu.
• 4.09 – w 1945 roku wojewoda śląsko – dąbrowski Aleksander Zawadzki wydał rozporządzenie zakazujące pobytu ludności pochodzenia niemieckie w górnośląskich miastach. Dla wielu rodzimych mieszkańców Bytomia oznaczało to deportację.
• 5.09 – w roku 1873 wydobyto pierwszy węgiel z nowo otwartej kopalni „Hohenzollern” (po 1945 roku „Szombierki”). Uchodziła ona za jedną z najbardziej nowocześnie wyposażonych kopalń górnośląskich, szczególnie pod względem przeróbki mechanicznej, elektryfikacji i transportu. Na przykład już w 1883 uruchomiono w niej (po raz pierwszy w Europie) podziemny elektrowóz.
• 6.09 – w roku 1925 odsłonięto w Bytomiu na dzisiejszym pl. Słowiańskim pomnik poległych żołnierzy Selbstschutzu (czyli niemieckiej samoobrony - formacji walczącej z powstańcami podczas trzeciego powstania śląskiego). Autorem projektu monumentu był Curt Höppner.
• 8.09 – w roku 1932 odbyło się pierwsze posiedzenie rady pedagogicznej polskiego prywatnego gimnazjum w Bytomiu, któremu przewodniczył Miłosz Sołtys, nauczyciel desygnowany na dyrektora tej placówki przez stronę polską. Jednak jego życiorys (opolanin, harcerz, żołnierz I brygady Legionów, komendant ochrony komisariatu plebiscytowego w Bytomiu, dowódca batalionu w III powstaniu śląskim) sprawił, że władze niemieckie go nie zaaprobowały.
• 9.09 – w roku 1981 odbyło się zebranie założycielskie bytomskiego oddziału Towarzystwa Opieki nad Zabytkami. Przez szereg lat towarzystwo odgrywało ważną rolę jako popularyzator wiedzy o zabytkach w mieście oraz instytucja nacisku na władze miasta w sprawach ich konserwacji.
• 10.09 – w roku 1971, po kilkuletniej, kompleksowej przebudowie, zaczął funkcjonować w Bytomiu nowy układ torowy tramwajów. Zlikwidowano wtedy tory na ulicach: Jainty, Dzieci Lwowskich, Wrocławskiej (od ul. Piekarskiej do ul. Chrzanowskiego), Powstańców Warszawskich (od ul. Moniuszki do dworca kolejowego) oraz częściowo na pl. Kościuszki. Wybudowano również wiadukt tramwajowy nad ul. Wrocławską. Pl. Sikorskiego stał się wtedy największym węzłem śląskich linii tramwajowych.
• 11.09 – w roku 1876 otwarto w Bytomiu szpital miejski przy obecnej ul. Żeromskiego. Jak na drugą połowę XIX wieku był duży – 174 lóżka, oraz funkcjonalnie zaprojektowany (przez znanego bytomskiego architekta Paula Jackischa). Pierwszym kierownikiem szpitala został dr Herrmann.
• 12.09 – w roku 1428 wystawiony został dokument, w którym znajduje się wzmianka o szkole w Bytomiu. Była to prawdopodobnie przykościelna szkoła parafialna. Zapewne powstała ona o wiele wcześniej – w XIV a może nawet już w XIII wieku.
• 13.09 – w roku 1631, w czasie trwania wojny 30-letniej, zakończyła swój pobyt w Bytomiu komisja cesarska, której zadaniem było ocenić stan rekatolizacji protestanckiego od drugiej połowy XVI wieku mieszczaństwa bytomskiego. Komisja stwierdziła, że „w Bytomiu są jeszcze zaciekli luteranie”.
• 14.09 (lub 2.09 – datacja niepewna) – w roku 1367 wzburzeni mieszczanie bytomscy zamordowali proboszcza kościoła Mariackiego w Bytomiu Piotra z Koźla i jego wikarego Mikołaja z Pyskowic. W związku z tym wydarzeniem biskup krakowski obłożył miasto klątwą.
• 15.09 – w roku 1912, w należącym wtedy do Bytomia Czarnym Lesie (obecnie Nowy Bytom – dzielnica Rudy Śląskiej), biskup sufragan wrocławski Karol Augustin poświęcił kościół p.w. św. Pawła. Budowę tej wspaniałej neoromańskiej (z akcentami bizantyjskimi) świątyni, zaprojektowanej przez holenderskiego architekta Johannesa Klompa z Dortmundu, prowadził w latach 1911-1912 ks. Edward Adamczyk.
• 16.09 – w roku 1475 Bytom z wyjątkiem kościoła parafialnego strawił wielki pożar. Odbudowujące się miasto ponownie dotknął podobny kataklizm w 1515 roku.
• 17.09 - w roku 1957 został pochowany na cmentarzu Mater Dolorosa zmarły 3 dni wcześniej Piotr Miętkiewicz (ur. 1891) nauczyciel języków obcych (niemieckiego, francuskiego i angielskiego). Był ostatnim dyrektorem polskiego gimnazjum w Bytomiu (1937-1939) i pierwszym powojennym prezydentem miasta Bytomia (1945-1948).
• 18.09 – w roku 1997 w Warszawie wydane zostało rozporządzenie prezesa Rady Ministrów przywracające od 1 stycznia 1998 roku samodzielną gminę miejską Radzionków. W ten sposób zakończyły się, trwające blisko osiem lat, starania Radzionkowskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego o oderwanie gminy od Bytomia.
• 19.09 – w roku 1580 Rudolf II Habsburg – cesarz i król Czech potwierdził bytomskim mieszczanom prawo do pobierania ceł i myta za towary przewożone przez miasto. Były to między innymi: sól, żelazo, miedź, smoła, płótno, miód, olej, ryby, piwo, wino, chmiel i bydło.
• 20.09 – w roku 1924 zmarł i został pochowany na cmentarzu Mater Dolorosa Alfred Stephan – prawnik, nadburmistrz Bytomia w latach 1919-1924. Kierował miastem w okresie polsko-niemieckiego konfliktu o Górny Śląsk. Na przełomie 1921 i 1922 roku, na 9 miesięcy musiał nawet opuścić Bytom na żądanie dowództwa wojsk francuskich.
• 21.09 – w roku 1914 przybył do Bytomia i przez ponad tydzień kwaterował w bytomskim gimnazjum (obecnie budynek zajmowany przez szkołę muzyczną) generał Paul von Hindenburg (późniejszy feldmarszałek i prezydent Niemiec) wraz z dowództwem formowanej na Górnym Śląsku niemieckiej 9 Armii.
• 22.09 – w roku 1929 konsekrowano ukończony rok wcześniej kościół p.w. Chrystusa Króla w Stolarzowicach. Zaprojektowany przez Recka - radcę budowlanego z Opola, łączy stylowo funkcjonalizm z nawiązaniami do neobaroku.
• 23.09 – w roku 1892 Thomas Cieplik, znany potem bytomski działacz i wydawca muzyczny oraz założyciel szkoły muzycznej – Konserwatorium, otworzył w Bytomiu przy obecnej ul. Jainty sklep z instrumentami muzycznymi.
• 24.09 – w roku 1866 w Śremie w Wielkopolsce urodził się Maksymilian Hanke – od 1894 prowadził w Bytomiu prywatną praktykę lekarską. Był współzałożycielem Towarzystwa Lekarzy Polaków na Śląsku. Kierował wydziałem spraw wewnętrznych Polskiego Komisariatu Plebiscytowego w Bytomiu. Po podziale Górnego Śląska przeniósł się do Katowic, gdzie zmarł w 1939 roku.
• 25.09 – w roku 1895 Józef Tucholski założył w Bytomiu pierwszego gniazdo polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” na Śląsku. Liczyło wówczas 56 członków, a na jego czele stanął Paweł Dombek. Sokolstwo stawiało sobie za cel wychowanie patriotyczne młodzieży połączone z rozwijaniem tężyzny fizycznej.
• 26.09 – w roku 1831 zakończyła wielka zaraza cholery w Bytomiu, trwająca od maja tego roku. Szpital dla zarażonych urządzono w dawnym klasztorze franciszkanów (przy pl. Klasztornym). Choroba pochłonęła w mieście 53 ofiary, w tym dwóch lekarzy wojskowych i czterech pielęgniarzy. 32 zmarłych pochowano na doraźnie zorganizowanym cmentarzu przy dzisiejszej ul. Wrocławskiej, w miejscu wyburzonego kilka lat temu browaru.
• 27.09 – w roku 1936 po dwóch latach prac oddany został do użytku szesnastokilometrowy odcinek autostrady Bytom – Gliwice (obecnie droga krajowa nr 88). Był to fragment, budowanej od czasu przejęcia władzy w Niemczech przez nazistów, strategicznej „śląskiej” autostrady Bytom – Berlin. Dwa lat później połączono ją z drogą Bytom – Miechowice (ten łącznik to obecnie ul. Dolnośląska w Bytomiu).
• 28.09 – w roku 1988 bytomianin – Waldemar Legień (od dziewiątego roku życia związany z GKS „Czarni” Bytom) zdobył dla Polski na igrzyskach olimpijskich w Seulu pierwszy złoty medal w judo. Cztery lata potem, zdobywszy drugie złoto na igrzyskach w Barcelonie, zakończył karierę sportową.
• 29.09 – w roku 1898 uruchomiono pierwszą zelektryfikowaną linię tramwajową z Bytomia przez Szombierki i Bobrek do Zabrza (dzisiejsza linia tramwajowa nr 5).
• 30.09 – w roku 1853 zmarła Maria, córka właściciela Miechowic Ignatza Domesa i żona Franza Aresina. Słynęła w okolicach Bytomia z wielkiej urody. Owdowiawszy, wyszła powtórnie za mąż za zarządcę swojego majątku, 14 lat młodszego Franza Wincklera, który wielokrotnie pomnożył jej fortunę. Drugiego męża przeżyła o dwa lata, a spadkobierczynią została córka Wincklera z pierwszego małżeństwa – Valeska. Jej matka Alwina, była siostrą autora bytomskiego Lwa - Theodora Kalide.