Kolejne tajemnicze odkrycie archeologów w kościele pw. św. Wojciecha

Mury obwodowe wykonane z kamienia łamanego, konstrukcja z idealnie obrobionych bloków kamiennych tworzących rodzaj wejścia lub progu do świątyni, a także pochówki, fragmenty ceramiki i przedmioty żelazne – to nowe znaleziska, które mogą pochodzić z początków istnienia jednego z najstarszych kościołów w Bytomiu. To kolejne odkrycia, jakich dokonali archeolodzy z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu w kościele pw. św. Wojciecha na przełomie czerwca i lipca.

– Prace archeologiczne przy fasadzie kościoła i jego fundamentach pozwoliły nie tylko odsłonić mury obwodowe z kamienia łamanego, ale także – w centralnej części fundamentu, bezpośrednio pod obecnym wejściem do kościoła – odkryto konstrukcję wykonaną z precyzyjnie obrobionych bloków kamiennych, tworzącą coś na kształt wejścia z zachowanym progiem i pilastrami – mówi Ewelina Imiołczyk, archeolog z Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu. – Podczas badań odsłonięto również szkieletowe pochówki w układzie anatomicznym. Szczególnie interesujące jest ich umiejscowienie w kamiennej obstawie, bezpośrednio pod poziomem progu, oraz fakt, że groby nie zostały naruszone podczas barokowej przebudowy kościoła – podkreśla Ewelina Imiołczyk.

Konieczne badania i analizy

W rejonie odkrytych pochówków archeolodzy znaleźli także fragmenty ceramiki, kafle, przedmioty żelazne, a także elementy kamieniarki okiennej i detale architektoniczne pochodzące z wnętrza świątyni.

Odkrycia te zostaną teraz poddane szczegółowym badaniom i analizom, które pozwolą określić pierwotne przeznaczenie konstrukcji z bloków kamiennych oraz ustalić datę jej powstania. Dzięki nim możliwe będzie również datowanie pochówków i odnalezionych artefaktów.

Jak podkreślają pracownicy Muzeum Górnośląskiego, odkryta konstrukcja mogła pełnić funkcję wejścia do świątyni, ale brane są też pod uwagę hipotezy mówiące o pozostałościach budynku przylegającego do obecnego kościoła lub krypty.

– Monumentalność i precyzja wykonania detali architektonicznych, a także ich spójność z odkrytymi gotyckimi elementami kościoła mogą sugerować, że znaleziska pochodzą z tego samego okresu lub wiążą się z wcześniejszymi fazami istnienia świątyni w tym miejscu – dodaje Ewelina Imiołczyk.

Kolejne tajemnicze odkrycie archeologów w kościele pw. św. Wojciecha (5)

7

Kolejne tajemnicze odkrycie archeologów w kościele pw. św. Wojciecha

Trwa renowacja kościoła pw. św. Wojciecha w Bytomiu

Renowacja kościoła pw. św. Wojciecha przynosi z każdym miesiącem kolejne odkrycia architektoniczne. W czerwcu, podczas prac przy elewacji od strony ul. Józefczaka, pracownicy firmy Des Henryk Dowgier Anna Dowgier Sp. k. z Krakowa – realizującej wszystkie roboty budowlane – po skuciu tynków odkryli kamienny obrys pierwotnych okien, strukturę ścian oraz pierwotny układ przypór.

W lipcu i sierpniu wykonawca koncentruje się głównie na pracach tynkarskich na elewacji. Od strony ul. Józefczaka trwa już skuwanie tynku i przygotowania do rozpoczęcia robót budowlanych na elewacji frontowej oraz wieży. Kolejnym ważnym etapem prac będzie konserwacja witraży, która prowadzona będzie sukcesywnie wraz z montażem zewnętrznych okien osłonowych. Prace konserwatorskie rozpoczną się od elewacji południowej, gdzie właśnie kończy się montaż okien.

Warto dodać, że renowacja zabytkowego kościoła św. Wojciecha odbywa się pod nadzorem Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach, a nadzór archeologiczny nad pracami budowlanymi sprawują pracownicy Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu i Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich Oddział Górnośląski.

Inwestycja warta prawie 3,4 mln zł

Inwestycja związana z renowacją jednego z najstarszych bytomskich kościołów realizowana jest dzięki pozyskanemu przez miasto dofinansowaniu z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków na kwotę 3 mln 390 800 zł, zaś dofinansowanie Gminy Bytom wynosi 69 200 zł.

Jaki jest zakres prac w kościele pw. św. Wojciecha?

Renowacja kościoła św. Wojciecha przy pl. Klasztornym obejmuje: remont elewacji kościoła i przybudówek – kaplicy i zakrystii, odnowienie pokrycia dachowego nad wejściem do kościoła i obróbek blacharskich. Podczas remontu wykonana zostanie konserwacja i naprawa okien oraz drzwi – w tym drzwi zewnętrznych kościoła, a także konserwacja i remont części wnętrza kościoła.

Zamontowane zostaną nowe instalacje: odgromowa i przeciwpożarowa. Wewnątrz czyszczeniu, naprawie i impregnacji poddane zostaną również: posadzki kamienne w kościele, kaplicy i zakrystiach. Podczas zaplanowanych robót zamontowany zostanie także monitoring wizyjny i system przeciwwłamaniowy. Przeprowadzona zostanie konserwacja podłóg drewnianych m.in. na chórze, poddaszu i wieży oraz remont posadzki w pomieszczeniach ministrantów, obecnej i dawnej zakrystii.

Wykonawcą wszystkich prac w kościele pw. św. Wojciecha jest wyłoniona przez inwestora - Zakon Braci Mniejszych-Dom Zakonny w Bytomiu firma Des Henryk Dowgier Anna Dowgier Sp. k. z Krakowa, która w naszym mieście prowadziła rewitalizację Pałacu Tiele-Wincklerów w Miechowicach oraz Młodzieżowego Domu Kultury nr 1 w Bytomiu, a także kościóła pw. Świętej Rodziny i Domu św. Józefa przy parafii pw. Świętej Rodziny w Bytomiu–Bobrku.

Trwa renowacja kościoła pw. św. Wojciecha w Byto (5)

10

Trwa renowacja kościoła pw. św. Wojciecha w Bytomiu

Jeden z najstarszych kościołów w Bytomiu

Kościół pw. św. Wojciecha pochodzi prawdopodobnie z połowy XV wieku. Powstał w miejscu poprzedniego, drewnianego kościoła, który zbudowano wraz z klasztorem w latach 1257-1258 dla sprowadzonych przez księcia Władysława Opolskiego w 1258 roku franciszkanów. Przed 1450 rokiem kościół i klasztor zostały przebudowane, zastępując drewniane budynki murowanymi.

Gotycką świątynię gruntownie przebudowano w latach 1783-1786 w stylu barokowym. Wówczas dzięki grafowi Łazarzowi Erdmannowi z bytomskiej linii Henckel znacznie powiększono kościół poprzez dobudowanie nawy i kruchty z wieżą, nowych organów oraz zmieniając wygląd średniowiecznej świątyni. Kościół pozostawiono jako gotyckie prezbiterium, ozdabiając je renesansowymi kapitelami, a nową nawę ze sklepieniami żaglowymi utrzymano w tonacji klasycyzującego baroku. Wewnątrz ufundowano nowe organy i kryptę jako grobowiec rodziny Henckel-Erdmann. Dzisiaj z tego wyposażenia pozostały tylko dwie figury świętych apostołów Piotra i Pawła, znajdujące się pod chórem organowym, jak również fasadą kościoła z charakterystycznym portalem nie zmieniła wyglądu.

W 1810 roku majątek zakonu bernardynów w Prusach został zsekularyzowany. Budynek klasztoru został przejęty przez miasto i przeznaczony na szkołę (na jego miejscu znajduje się obecnie secesyjny budynek szkoły zbudowany w 1902 roku), zaś w kościele urządzono magazyn, a w 1833 roku sprzedano go parafii ewangelickiej.

Po zakończeniu II wojny światowej kościół stał się katolicki i uzyskał obecne wezwanie pw. św. Wojciecha /pierwotnie nosił on wezwanie św. Mikołaja/. W 1970 roku kościół na pl. Klasztornym został wpisany do rejestru zabytków.