Pamiątkowa tablica upamiętniająca Dom Polski "Ul" odsłonięta

Apel harcerzy ze Związku Harcerstwa Polskiego bytomskiego Hufca otworzył 1 grudnia uroczystość odsłonięcia pamiątkowej tablicy poświęconej Domowi Polskiemu „Ul” przy ul. Korfantego 38. Tablica upamiętnia organizacje działające w Dom Polskim ”Ul” w latach 1910-1922, ale także jedną z pierwszych drużyn harcerskich działających na terenie Bytomia. W jej powstanie zaangażował się Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach, który ufundował tablicę.

W piątkowej 1 grudnia uroczystości oprócz bytomskich harcerzy oraz osób zaprzyjaźnionych z bytomskich hufcem, udział wziął również zastępca prezydenta Bytomia Adam Fras, senator RP Halina Bieda, przewodniczący Rady Miejskiej w Bytomiu Michał Staniszewski, a także przedstawiciele Chorągwi Śląskiej ZHP, Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach oraz pomysłodawcy projektu tablicy.

Na tablicy widnieje napis „W tym budynku znajdował się w latach 1910 - 1921 DOM POLSKI “Ul”, który był oparciem dla działalności licznych Polskich Organizacji i stowarzyszeń. Tu w latach 1919-1921 odbywały się zbiórki pierwszej w Bytomiu Męskiej Drużyny Harcerskiej im. Zawiszy Czarnego.” Tym samym nowa tablica nie tylko upamiętnia polskie organizacje w nim działające, ale również przypomina o kluczowych wydarzeniach dla Polaków mieszkających na Śląsku na początku XX wieku.

Pamiątkowa tablica upamiętniająca Dom Polski "Ul" odsłonięta (1)

10

Pamiątkowa tablica upamiętniająca Dom Polski "Ul" odsłonięta

Odsłaniając nową tablicę w budynku „UL” warto podkreślić, że na ścianie Domu Polskiego wisiała dawniej tablica pamiątkowa z 1959 roku, a widniejący na nim grawer „Dom ten do roku 1922 był ośrodkiem organizacji kulturalno-oświatowych i społeczno-politycznych walczących o narodowe i społeczne wyzwolenie Ziemi Bytomskiej. W 15 rocznicę powstania Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 22 lipca 1959 roku. Komitet Obchodu 15-lecia P.R.L. w Bytomiu” wzbudzał wiele emocji.

Dawna siedziba Domu Polskiego „UL” odżyła dzięki harcerzom

Przypomnijmy, że historyczny budynek Domu Polskiego, zwany „Ulem”, znajdujący się u zbiegu ulic Sokoła i Korfantego, stał się siedzibą bytomskiego Hufca Związku Harcerstwa Polskiego. Obiekt zmodernizowany ze środków Unii Europejskiej pełni nową funkcję i stał się kolejnym odnowionym zabytkiem w Bytomiu.

W 2016 roku bytomskim harcerzom zamarzyło się, by historyczny budynek Domu Polskiego, zwany „UL-em”, znajdujący się u zbiegu ulic Korfantego i Sokoła, stał się siedzibą hufca. Dzięki ich zaangażowaniu i pracy udało się, a dofinansowanie ze środków unijnych pozwoliło zmodernizować jeden z najpiękniejszych obiektów w naszym mieście. Od 28 maja 2021 roku wyremontowany budynek „UL-a” stał się siedzibą komendy hufca ZHP w Bytomiu.

Poznaj historię „UL-a”

Początki „UL-a” sięgają lat dziewięćdziesiątych XIX wieku, kiedy w budynku mieścił się lokal gastronomiczny „Franz Bönsch Gartem-Restaurant”. Poza tym, że istniała w nim restauracja, a później kino, budynek na początku XX wieku zaczął pełnić funkcję społeczne i administracyjne. Wówczas rozpoczęła się najciekawsza historia „UL-a” związana z okresem powstań śląskich i dwudziestolecia międzywojennego, bowiem działały w nim zarówno polskie, jak i niemieckie organizacje.

Warto podkreślić, że budynek „UL-a” był miejscem pielęgnacji polskiej kultury, języka i historii. Od 1910 roku był on własnością znanego polskiego działacza Michała Wolskiego. To w nim mieściła się siedziba Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”, który działał w Bytomiu od 1895 roku, Polskiego Zjednoczenia Zawodowego, Związku Towarzystwa Polek, chóru „Halka”, „Jedność” oraz Polskiego Koła Śpiewaczy. W budynku działał także Związek Harcerstwa Polskiego, gdzie w 1919 roku powstała pierwsza męska drużyna harcerska. Dom był wtedy pełen ludzi i życia, dlatego nazywano go „Ulem”, a według przekazów w okresie powstań śląskich odbierano w nim przysięgę od powstańców.

Bogata historia „UL-a” pokazuje, jak ważne miejsce odgrywał ten budynek w historii Bytomia, ale również Związku Harcerstwa Polskiego w tym mieście. Dla harcerzy nieocenioną wartość mają dzisiaj zdjęcia ze zbiorek harcerskich, które prowadził harcmistrz Józef Kwietniewski, który jest nie tylko bohaterem hufca ZHP w Bytomiu, ale jego imieniem została nazwana jedna z głównych ulic w naszym mieście, łącząca ul. Piłsudskiego z ul. Wrocławską.

Po tym, jak Bytom pozostał na mocy decyzji mocarstw zachodnich w granicach Niemiec w 1921 roku, Michał Wolski sprzedał budynek, który przejęły Górnośląskie Browary. Przywrócono jego niemiecką nazwę „Städtischer Aue”, w którym ponownie zaczęła działać restauracja, a następnie Dom Ludowy - Volkhaus, Niemiecki Związek Zawodowy - NS Betriebszellen Organisation, siedziba NSDAP oraz kino mające aż 364 miejsca. W 1945 roku kino zostało zniszczone przez żołnierzy Armii Czerwonej, co spowodowało, że budynek przeznaczono do rozbiórki. Zdecydowano się jednak po interwencji PTTK wstrzymać jego likwidację, a w najlepiej zachowanej części obiektu działało do końca lat siedemdziesiątych XX wieku przedszkole. W 1978 roku budynek stał się częścią Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, a także siedzibą Izby Tradycji i Perspektyw Miasta Bytomia. W kolejnych latach stopniowo popadał w ruinę i dopiero w 2017 roku obiekt zakupił ZHP Bytom. Pozyskane środki z Unii Europejskiej umożliwiły rewitalizację budynku „UL-a”, którego efekty możemy właśnie podziwiać.