O Sprawiedliwej Transformacji - Bytom na konferencji "Górnictwo"
22 Listopada 2019Na ile realne jest stworzenie Funduszu Na Rzecz Sprawiedliwej Transformacji, który pomógłby regionom w dekarbonizacji gospodarki? O tym rozmawiano dziś (22 listopada) podczas konferencji "Górnictwo" w Katowicach. Wziął w niej udział prezydent Bytomia Mariusz Wołosz.
Unia Europejska stawia twarde warunki dotyczące ograniczenia emisji CO2, co wiąże się ze zmniejszeniem wydobycia węgla. Transformacja energetyczna dotknie w Europie 41 regionów, w których wciąż wydobywa się węgiel kamienny lub brunatny. Wiążą się z nią potencjalne zagrożenia związane z utratą miejsc pracy w krajach takich, jak Polska, Czechy czy Rumunia, gdzie węgiel stanowi m.in. podstawę bezpieczeństwa energetycznego kraju, ale także w Hiszpanii, Grecji i na Słowacji.
W górniczych regionach transformacja ta oznacza wyzwanie dla lokalnej gospodarki, rynku pracy, ale także finansów lokalnych samorządów. Bytom do dziś boryka się z konsekwencjami restrukturyzacji górnictwa przeprowadzonej na przełomie XX i XXI wieku, w ramach której zlikwidowano 6 kopalń i 2 huty. Upadło też wiele zakładów okołogórniczych, a także kilka dużych przedsiębiorstw (Zakłady Odzieżowe, Bytomskie Zakłady Urządzeń Technicznych). W latach 2002 - 2005 bezrobocie w Bytomiu oscylowało wokół 25%!. Do dziś wiele terenów poprzemysłowych jest niezagospodarowanych. Miasto boryka się z problemem likwidacji szkód górniczych. W wielu miejscach kumulują się negatywne zjawiska społeczne. Restrukturyzacja przemysłu negatywnie wpłynęła na wizerunek miasta. Choć w roku 2013 Komisja Europejska zdecydowała o przyznaniu Bytomiowi specjalnego wsparcia - 100 mln euro z Obszaru Strategicznej Interwencji, to realne potrzeby są zdecydowanie większe.
Z końcem 2017 r. Komisja Europejska uruchomiła nową inicjatywę skierowaną do regionów górniczych będących w okresie transformacji w UE (Coal Regions in Transition), a w kwietniu 2018 roku w Brukseli został otwarty stały sekretariat, obsługujący ten program. Realizacja konkretnych projektów nastąpi w ramach budżetu europejskiego na lata 2021-2027.
Jak zaznacza prezydent Mariusz Wołosz: Aby Fundusz Sprawiedliwej Transformacji był skuteczny, powinien wspierać samorządy zarówno w rozwiązywaniu problemów związanych z utratą miejsc pracy po likwidacji kopalń, jak i w rekultywacji zdegradowanych terenów. Ponadto gminy pogórnicze powinny otrzymać wsparcie w zakresie zwiększenia dostępu do ekologicznych źródeł ciepła. Funduszem powinni zarządzać menadżerowie posiadający doświadczenie zarówno w dziedzinie ochrony środowiska, ekonomii, rynku pracy, jak stosowania nowych technologii. Należy wziąć pod uwagę przede wszystkim troskę o nowe kwalifikacje dla byłych pracowników kopalń tak, aby mogli odnaleźć się na rynku pracy. Ważne jest także odpowiednie zabezpieczenie funduszy na długofalowe usuwanie szkód górniczych.
Warto także podkreślić, że obecnie na terenie Bytomia wydobycie prowadzą trzy zakłady (w tym jedna duża kopalnia) i mimo że przedsiębiorca górniczy nadal jest istotnym czynnikiem kształtującym gospodarkę miasta, jego rola jako podmiotu generującego miejsca pracy oraz dochody dla budżetu miasta znacznie zmalała.
Miasto musi otworzyć się na nowe, konkurencyjne branże w obszarze m.in. przemysłów kreatywnych, informatyki oraz medycyny. Dużą szansą może okazać się branża motoryzacyjna, także stojąca przed nowymi wyzwaniami, wiążącymi się z troską o środowisko naturalne. Co ważne, 60% inwestorów w Katowickiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej reprezentuje sektor motoryzacyjny
Ddekarbonizacja jest trudnym procesem - podkreśla Mariusz Wołosz. Przede wszystkim wymaga nie tylko czasu, ale także gigantycznych nakładów finansowych. Niezbędne są konkretne programy mające na celu wsparcie miasta w zakresie walki z degradacją środowiska i wsparcie w zmianach dokonujących się na rynku pracy. Powstanie Funduszu Sprawiedliwej Transformacji jest działaniem bardzo potrzebnym.
W dzisiejszej konferencji, oprócz prezydenta Bytomia, wzięli udział także: Jerzy Buzek, poseł do Parlamentu Europejskiego; Jakub Chełstowski, marszałek województwa śląskiego; Anna Hetman, prezydent Jastrzębia-Zdroju; Janusz Michałek, prezes zarządu Katowickiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej; Grzegorz Tobiszowski, poseł do Parlamentu Europejskiego, Radosław Wąsik, wiceprezes ds. zagospodarowania majątku Spółki Restrukturyzacji Kopalń.
