O Bytomiu w Brukseli - co po węglu?

„A Just Transition to Climate Neutrality: doing right by the regions” – to tytuł spotkania organizowanego w Brukseli przez WWF, poświeconego tematom związanym z transformacją regionów górniczych, w którym udział bierze wiceprezydent Bytomia Michał Bieda.

Dla takich miast jak Bytom nieuchronność schyłku górnictwa węgla kamiennego oznacza ogromne wyzwania. Z większością problemów, jakie dotknęły nasze miasto po przeprowadzonej na przełomie XX i XXI wieku restrukturyzacji, Bytom boryka się do dziś. Z końcem 2017 r. Komisja Europejska uruchomiła nową inicjatywę skierowaną do regionów górniczych, w ramach której będą one mogły starać się m.in.  o wsparcie finansowe w procesie dekarbonizacji, odchodzenia od szkodliwych dla klimatu technologii.
 

I właśnie te zagadnienia omawiane były podczas panelu dyskusyjnego organizowanego  przez WWF, który czynnie włącza się w proces Sprawiedliwej Transformacji. Spotkanie w Brukseli, w którym brali udział  interesariusze z Polski, Niemiec, Bułgarii i Grecji, było szansą na wymianę doświadczeń, podzielenie się wiedzą na temat dobrych praktyk w dziedzinie klimatu i zapoznanie się z rozwiązaniami, jakie wprowadziły regiony, w których proces transformacji trwa już od dawna.

Miasta, w których wycina się główną gałąź gospodarki nie powinny być pozostawione same sobie, a tak się stało w przypadku Bytomia. Stąd też nasza determinacja, by głos Bytomia został usłyszany - mówił Michał Bieda, zastępca prezydenta Bytomia.

Przypomnijmy, że nasze miasto jest jednym z sygnatariuszy Deklaracji Burmistrzów Miast Górniczych (Just Transition) podpisanej w ubiegłym roku w Weisswasser. Wśród najważniejszych postulatów tejże petycji znalazły się nie tylko apele o udostępnianie konkretnych mechanizmów wsparcia finansowego na szczeblu europejskim i krajowym, ale też wezwanie Rady Europejskiej, Parlamentu EU i Wspólnoty Energetycznej  do zwiększenia wsparcia na rzecz sprawiedliwej transformacji i tworzenia zrównoważonej przyszłości dla wszystkich beneficjentów.

Ponadto zastępca prezydenta Michał Bieda jest członkiem zespołu powołanego przez Marszałka Województwa Śląskiego, którego celem jest przygotowanie regionu, w tym Bytomia, do procesu sprawiedliwej transformacji. Bytom nawiązał także współpracę z ekspertami wyższych uczelni, którzy będą wspierać miasto w tworzeniu dobrego programu rewitalizacji terenów górniczych.

Kluczową dla nas sprawą jest rewitalizacja i zagospodarowanie terenów pokopalnianych, na których powinny powstać nowe miejsca pracy, tereny pod inwestycje, przestrzenie publiczne i rekreacyjne. Chcemy być gotowi na te działania przed rozpoczęciem kolejnej perspektywy budżetowej UE – mówił wiceprezydent Michał Bieda. Na początku lutego gościła w Bytomiu Elisa Ferreira – Komisarz ds. Spójności Reform Unii Europejskiej. Program tej wizyty obejmował  m.in. zwiedzanie rewitalizowanej dzielnicy Rozbark, czekających na swoją szansę warsztatów naprawczych Górnośląskich Kolei Wąskotorowych.

To ważne dla nas spotkanie było okazją do  przybliżenia unijnej komisarz  wyzwań, z jakimi mierzy się Bytom – zagospodarowaniem terenów poprzemysłowych i skutkami eksploatacji górniczej. Pokazaliśmy, że potrafimy skutecznie rewitalizować i że jesteśmy gotowi na efektywne wykorzystanie środków unijnych, jeśli te zostaną skierowane do Bytomia w ramach Funduszu Sprawiedliwej Transformacji – mówił podczas wizyty Mariusz Wołosz, prezydent Bytomia.

Problemy Bytomia związane z likwidacją większości kopalń i kooperujących z nimi zakładów okołogórniczych, mimo upływu lat wciąż są odczuwalne. Pozostawione samo sobie miasto borykające się z 26% bezrobociem (obecnie 8.3%) szkodami górniczymi i zdegradowanymi terenami dopiero kilka lat temu otrzymało wsparcie finansowe w ramach Obszaru Strategicznej Interwencji. To kropla w morzu potrzeb, którą jednak wykorzystaliśmy jak najlepiej się dało. Wciąż stoimy w obliczu nagromadzonych przez lata problemów społecznych, bezrobocia, wykluczenia, ale też ogromnych wyzwań infrastrukturalnych  związanych ze zdegradowanym środowiskiem, terenami poprzemysłowymi, zniszczeniami budynków dotkniętych wieloletnią eksploatacją węgla. Dlatego fundusz skierowany do miast walczących o drugie życie, to dla Bytomia ogromna szansa - mówi Michał Bieda.

Podczas spotkania przedstawione zostały m.in. wnioski z projektu realizowanego w Zagłębiu Ruhry w ramach European Climate Initiative (EUKI), a także omówiono formy wsparcia finansowego, pokazując konkretne alternatywne możliwości tworzenia miejsc pracy dla gospodarek opartych na wydobyciu. Warto wspomnieć, że w spotkaniu wzięli też udział posłowie do Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek oraz Grzegorz Tobiszowski. Na zaplanowanym na czwartek, 20 lutego spotkaniu Rady Europejskiej odbędzie się dyskusja nad kwestią podziału środków z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji. Ma on wynieść 7,5 mld euro.

Pieniądze mają być przeznaczone na inwestycje w obszary niskoemisyjne, badania nad nowymi technologiami, podnoszenie umiejętności i przekwalifikowanie kadr, pomoc dla osób poszukujących pracy oraz zmianę przeznaczenia terenów przemysłowych. Warunkiem w dostępie do środków na sprawiedliwą transformację mają być przygotowane przez państwa członkowskie UE plany zgodne z założeniami transformacji energetycznej.

Coraz więcej osób dostrzega negatywne aspekty działalności związanej z wydobyciem. Rośnie też świadomość ekologiczna bytomian. Na co dzień borykamy się ze szkodami na powierzchni, uszkodzonymi budynkami, drogami czy chodnikami, ale i ogromną nieufnością inwestorów - mówi zastępca prezydenta Michał Bieda.  Nasza Strategia Rozwoju Miast ukierunkowana na rozwój gospodarczy uwzględnia branże tradycyjne, w tym górnictwo, ale z zastrzeżeniem, że podniosą one swoją konkurencyjność dzięki wdrażaniu innowacyjnych rozwiązań technologicznych, organizacyjnych - dodaje Michał Bieda.