45 lat Katedry i Oddziału Klinicznego Pediatrii Śląskiego Uniwersytetu Medycznego

Minęło 45 lat od momentu utworzenia w naszym mieście Oddziału Klinicznego Pediatrii ŚUM w Szpitalu Specjalistycznym nr 2. Ze względu na epidemię nie odbyły się uroczystości jubileuszowe, lecz warto przybliżyć historię oddziału, którym od ponad 20 lat kieruje prof. dr hab. n. med. Anna Obuchowicz.

- Na historię 45 lat Oddziału Klinicznego Pediatrii składają się historie przebiegu chorób i powrotów do zdrowia, czasem związanych z prawdziwą walką o życie, mniej lub bardziej skomplikowanych rozważań różnicowych i procesów diagnostycznych, zabiegów terapeutycznych i pielęgnacyjnych, którymi objęto około 150 tysięcy naszych pacjentów. Historia każdego pacjenta to jednocześnie historia zaangażowania zawodowego osób, które na różnie długi czas związały swój los z naszą placówką - pisze dr hab. n. med. Anna Obuchowicz, ordynatorka Oddziału Klinicznego Pediatrii, Konsultant Wojewódzki w zakresie pediatrii.

Początki działalności oddziału

Prekursorem oddziału był Szpital Dziecięcy, który istniał przy ul. Smolenia 20 od 1945 roku. Organizatorem i pierwszym dyrektorem placówki był doc. dr Marceli Gromski, a kolejnymi doc. Tadeusz Nowak, dr Jerzy Stryjecki i dr Józef Peteja. Wobec wzrastającej liczby dzieci wymagających hospitalizacji, w 1953 r. utworzono filię szpitala w budynku przy ul. Batorego 2.

W 1971 roku Szpital Dziecięcy im. dr T. Boy'a Żeleńskiego został włączony w struktury Specjalistycznego Szpitala nr 2 przy ul. Batorego 15 i przeniesiony do wyremontowanego budynku, w którym w latach 1951-1967 istniała Państwowa Szkoła Położnych. Jako oddział miejski ta zasłużona placówka lecznictwa pediatrycznego istniała do 1975 r., a dalsze jej losy zostały związane ze Śląską Akademią Medyczną.

Zakład Propedeutyki Pediatrii

W tym bowiem roku na bazie szpitala rozpoczął działalność Zakład Propedeutyki Pediatrii, utworzony decyzją władz Śląskiej Akademii Medycznej w roku akademickim 1973/1974, w celu prowadzenia dydaktyki z zakresu podstaw pediatrii dla studentów III roku Wydziału Lekarskiego.

Kierownikiem Zakładu Propedeutyki Pediatrii został doc. dr hab. n. med. Zbigniew Szczepański. Wraz z nim do nowej placówki przeszli adiunkci I Kliniki Pediatrii w Zabrzu: dr Krystyna Maszewska-Kuźniarz, dr Jadwiga Górniak i dr Kazimierz Jończyk oraz lekarze asystenci: Ewa Kędzierska-Zarzycka i Mieczysław Giżewski, a także asystenci stażyści: Krystyna Kryk, Aleksandra Małecka-Torbus, Anna Obuchowicz, Teresa Szymczyk-Tabaczkiewicz, Bogdan Kulesza, Ryszard Żaba. W krótkim czasie do zespołu pracowników dołączyła psycholog mgr Anna (Szatkowska) Sandelewska.

Początkowo pracownicy akademiccy prowadzili wydzielone łóżka na poszczególnych oddziałach, którymi nadal kierowali dotychczasowi ordynatorzy szpitalni: lek. Izabela Małowska, lek. Zofia Szerszow, dr Józef Peteja i dr Joachim Kośmicki. Po kilku miesiącach coraz lepszej współpracy w ramach każdego oddziału wydzielono część kliniczną i część szpitalną.

Klinika Pediatrii

W roku akademickim 1975/76, w wyniku ogólnouczelnianych zmian organizacyjnych (uruchomienie Wydziału Lekarskiego w Katowicach), utworzono w ramach Instytutu Pediatrii nową placówkę akademicką - III Klinikę Pediatrii. Jej kierownikiem został doc. dr hab. n. med. Andrzej Sychłowy. W 1978 r. w związku z powstaniem w Uczelni drugiego (mieszczącego się w Katowicach) Instytutu Pediatrii, przeorganizowano też strukturę dotychczasowego zabrzańskiego Instytutu Pediatrii, przemianowując: kierowaną przez doc. Andrzeja Sychłowego jednostkę - na II Klinikę Pediatrii, a kierowany przez Zbigniewa Szczepańskiego Zakład Propedeutyki Pediatrii - na I Klinikę Pediatrii.

Pod względem naukowym i usługowym pracownicy Zakładu Propedeutyki Pediatrii zajmowali się gastroenterologią, nefrologią i hematologią, a pracownicy II Kliniki Pediatrii alergologią i immunologią, chorobami wieku niemowlęcego oraz prowadzili Salę Intensywnej Terapii.

W 1981 r., po odejściu doc. Sychłowego, a także w związku z przywróceniem uczelni struktury katedralnej, kierownictwo obu placówek połączonych pod nazwą III Katedry i Kliniki Pediatrii objął prof. dr hab. Szczepański, który kierował nimi do 1999 r. Kontynuowano główne kierunki działalności usługowej, rezygnując z czasem z prowadzenia Sali Intensywnej Terapii. Publikowano liczne prace naukowe. Prof. Szczepański był promotorem 29 doktoratów, które powstały na materiale kliniki i w oparciu o jej laboratorium.

Przez ponad 20 lat klinika była siedzibą Zarządu Oddziału Śląskiego Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, któremu przewodniczył w tym czasie prof. Z. Szczepański. Po przejściu na emeryturę prof. Zbigniewa Szczepańskiego, od 1 października 1999 r. kierownikiem Katedry i Oddziału Klinicznego jest dr hab. n. med. Anna Obuchowicz.

W 2001 r. decyzją Władz Uczelni jednostka została przeniesiona administracyjnie z Wydziału Lekarskiego w Zabrzu do nowo utworzonego Wydziału Opieki i Oświaty Zdrowotnej (obecnie Wydział Nauk o Zdrowiu w Katowicach), a w ramach Katedry powołano dodatkowo Zakład Pielęgniarstwa Pediatrycznego. Jego pierwszym Kierownikiem została dr n. med. Alicja Sikora (kolejnymi: dr n. med. Małgorzata Krzywiecka, dr n. med. Jolanta Witanowska i dr n. med. Aneta Warmuz-Wancisiewicz), a asystentkami - mgr pielęgniarstwa: Urszula Szczurek i Urszula Nowak.

Kształcenie kadr

Nowym wyzwaniem dydaktycznym, związanym ze zmianą Wydziału, była konieczność opracowania programów zajęć dla zróżnicowanych poziomów i kierunków kształcenia studentów Wydziału Nauk o Zdrowiu, gdyż wykłady, seminaria i zajęcia praktyczne prowadzone są dla studentów studiów licencjackich i magisterskich kierunków pielęgniarstwa, położnictwa i fizjoterapii. Ponadto charakter studiów corocznie nakłada na pracowników obowiązek opieki merytorycznej nad studentami piszącymi prace licencjackie i magisterskie.

Z myślą o studentach, a także lekarzach stażystach i lekarzach odbywających w Klinice staże specjalizacyjne opracowano dwa skrypty poświęcone zagadnieniom propedeutyki pediatrii (red. A.Obuchowicz), a następnie podręcznik (pod tą samą redakcją) wydany przez PZWL, poświęcony zasadom pediatrycznego badania podmiotowego i przedmiotowego. Jest on polecany studentom na kilku uczelniach medycznych w Polsce.

Obecnie kadrę akademicką, poza Kierownikiem Katedry (od 2011 r. z tytułem naukowym profesora), stanowią: dr hab. n. med. Krystyna Stencel-Gabriel, dr n. med.: Joanna Żmudzińska-Kitczak, Jolanta Pietrzak, Joanna Kula-Gradzik, Karolina Kowalcze oraz lek. Jacek Zeckei i lek. Aleksandra Radosz. Działalność naukowa pracowników katedry skupia się wokół głównych tematów badawczych, którymi są m.in.: wczesne (w tym genetyczne) uwarunkowania rozwoju miażdżycy, otyłości i zespołu metabolicznego, wpływ czynników genetycznych i środowiskowych na dojrzewanie układu immunologicznego.

Lekarska działalność usługowa prowadzona jest na pięciu stacjonarnych pododdziałach, których profil zależy od wieku chorych dzieci oraz rodzaju jednostek chorobowych. W ciągu ostatnich kilku lat corocznie hospitalizowanych jest około 2.800 dzieci w wieku od 1. miesiąca do 18 lat. Ponadto w Izbie Przyjęć, w ramach stałego tzw. ostrego dyżuru udzielana jest pomoc ambulatoryjna. Jednostka dysponuje dobrze wyposażonymi pracowniami diagnostycznymi, a laboratorium naukowe umożliwia realizację projektów badawczych. Dzięki aktywnej postawie i zaangażowaniu wielu osób możliwe było pozyskiwanie funduszy sponsorskich, dzięki którym pomieszczenia przybrały barwny wygląd, a pracownie - nowoczesne wyposażenie.

Jednym z ważnych kierunków działalności pracowników Kliniki jest prowadzenie szkolenia podyplomowego. Do 1999 roku niemal wszyscy lekarze zatrudnieni w lecznictwie otwartym w Bytomiu, a także liczna grupa lekarzy z Piekar Śląskich i innych sąsiednich miast odbyła tu staże do I i II stopnia specjalizacji z pediatrii. Od czasu uzyskania akredytacji do prowadzenia tej specjalizacji w trybie rezydenckim i pozarezydenckim ukończyło ją 18 osób.