Bytomska secesja

Secesja rozwijała się w sztuce lat 90. XIX w. i pierwszej dekady XX w. Dążeniem kierunku było oderwanie sie od akademickich i historyzujących tendencji sztuki XIX wieku.

Swoje indywidualne oblicze nurt zawdzięcza bogatym, bajkowym formom, dekoracyjności, zamiłowaniu do asymetrii, wertykalizmu, płaszczyznowości i skomplikowanych układów kompozycyjnych.

Głównym środkiem wyrazu była długa, miękka, ruchliwa linia, gra faktury, świateł i cieni, płaska plama. Zwrot do świata natury przejawiał się w doborze motywów związanych z bogatym światem roślin i zwierząt (lilie, mlecze, osty, trzciny, motyle, pawie, ptaki, wiewiórki, łabędzie), baśni i fantastyki (fauny, nimfy, smoki). Postacie ludzkie to głównie wizerunki kobiet o silnie rozwianych włosach. Styl łączył w sobie nawiązania do architektury europejskiej ale i rodzimej.

W Bytomiu liczne są przykłady form secesyjnych, miasto jest jednym z największych skupisk architektury secesyjnej na Górnym Śląsku i w Polsce.
Bytomska secesja nie występuje jako nurt jednorodny. Nowe secesyjne formy pojawiały się początkowo w symbiozie z elementami historyzmu. W pejzażu miasta dominują kamienice mieszczańskie, wille i obiekty użyteczności publicznej z przełomu XIX i XX w. zbudowane w stylu eklektyzmu, historyzmu, historyzmu z wpływami secesji, secesji aż do form modernistycznych łączonych z secesją.

W architekturze Bytomia odnajdujemy nawiązania do secesji geometrycznej mającej swoje źródła w secesji wiedeńskiej reprezentowanej przez Otto Wagnera, mającego upodobanie w prostych płaszczyznach, figurach i bryłach geometrycznych i ich wzajemnego oddziaływania wraz z grą faktur, światła i koloru, oraz secesji organicznej mającej swoje źródła w secesji monachijskiej, czerpiącej inspiracje ze świata roślin i zwierząt. Wspaniałym przykładem secesji geometrycznej może być kamienica przy ul. Krawieckiej 3 oraz przy ul. Dworcowej 10, natomiast secesji organicznej kamienica „Pod Smokiem” przy ul. Piłsudskiego 5.

Obok kamienic, w stylu secesyjnym budowano wille miejskie otoczone ogrodem, usytuowane zwłaszcza przy ul. Olejniczaka, Oświęcimskiej, Czarnieckiego, Al. Legionów.

Wyróżniająca się grupę architektoniczną stanowią wybitne secesyjne realizacje Carla Bruggera obejmujące przede wszystkim gmachy użyteczności publicznej z zastosowaniem na licach elewacji wielobarwnych kompozycji mozaikowych z cegły glazurowanej i kształtek ceramicznych. Wymienić można gmach IV Liceum Ogólnokształcącego przy pl. Sikorskiego 1, Szkołę Podstawową nr 2 przy Placu Klasztornym, zespół zabudowy szpitala przy Al.
Legionów.

Ważną cechą secesji było tworzenie jednolitych stylowo całości. Secesyjny budynek miał nie tylko secesyjny wystrój fasady ale i dekoracyjne elementy wystroju wnętrz. W bytomskich kamienicach odnajdziemy głównie na klatkach schodowych ceramikę ścienną i podłogową, finezyjne balustrady, kraty, witraże, piece kaflowe, sztukaterie, stolarkę drzwiową i okienną.